Radicale zachtmoedigheid

Hoewel het op een avond waar we geld ophalen voor een abortusfonds misschien enigszins vreemd is het te hebben over de toekomst van kinderen, maar: daar gaat het hier wel om. Let maar op, de verkiezingen komen eraan en al die politici gaan dat ons weer heel veel voorschotelen.

Dat is toch eigenlijk wel vreemd, vind je niet? Dat politici daarmee weg komen, dat ze altijd weer sentimenteel dwepen met het later van een kind, in plaats van hier, vandaag, wij met elkaar, hoe verder, nu.

Maar hebben we dat sentiment kinderen nou echt nodig om in beweging te geraken? Ik verzet te komen? Ik mag toch hopen van niet. Het klinkt nobel – ‘de toekomst van onze kinderen’ – maar als je erover nadenkt is het eigenlijk heel cynisch. Want in het heden staat ons genoeg te doen, lijkt me zo. Daarom zijn we hier.

Maar ja: ook dit evenement zal wel weer worden weggezet als een avondje van linkse deugmensen die het altijd beter weten. Terwijl ik denk: misschien zijn hier juist wel een heleboel mensen die het niet zo goed weten. Hoe ze moeten… deugen. Ik weet ook helemaal niet of ik deug.

Ik weet wel dat er heel veel is om boos om te zijn. Die oranjegeverfde clown verbiedt mensen op basis van hun geloof het land in te komen. Journalisten en rechtsers worden tot vijand verklaard. Vrouwen wordt de eigen keuze over hun lichaam ontnomen. En de waarheid wordt gedemoniseerd tot hij er niet meer toe doet. ‘America First! Bekken Dicht! Luisteren! Ik heb het hier voor het zeggen!’

En ik voel de neiging om niet alleen daar heel boos op te worden, maar ook op de mensen die daar achteraan hollen, maar ja: dan doe ik precies hetzelfde. En dat wil ik niet.   

Gelukkig zijn ook heel veel mensen die twijfelen, zwevende kiezers. En wat me daarbij opvalt, er zijn dus behoorlijk wat mensen die twijfelen tussen juist die PVV… en D66. Het is natuurlijk ook een moeilijke keuze: alle korans verbranden of gelijke rechten voor iedereen? Tja: lastig. Maar, het biedt gek genoeg ook een sprankje hoop.

Er zijn mensen, die zijn heel boos, maar aan de andere kant twijfelen ze. Net als ik, net als wij. En zolang er twijfel is, is woede nog geen haat. Woede komt voor haat, maar wat komt er voor woede?

Voor woede komt wanhoop. Voor wanhoop komt onmacht. Komt teleurstelling. Voor teleurstelling komt… Ja. Wat komt er voor teleurstelling?

Wat het ook is, het zit ergens, in ons allemaal, bij alle mensen, woont iets onder die woede, onder die teleurstelling, waar we blijkbaar geen woorden meer aan kunnen geven, waar niet bij kunnen.

En omdat we er niet meer bij kunnen, zoeken we steeds extremer. Steeds radicaler. Ik merk het ook aan mezelf, ik ben ook aan het radicaliseren. Ik word radicaler. Alleen het gekke is: ik word juist zachtmoediger. Radicaal Zachtmoedig.

Tegen wildvreemden op straat zeg ik: ‘Hey, hoe bang ben jij vandaag?’
En: ‘Kan ik u misschien op een kopje koffie trakteren?’ Maar misschien heb je er ook wel helemaal niks aan. Niet in dit tijdperk van zwart en wit. ‘Nederland weer van Ons.’

Ken je dat beeld van die man in China die voor een stoet met tanks gaat staan? 1989. Studentenprotesten. Een grote colonne tanks rijdt het plein van de Hemelse Vrede op, één tank trots voorop. Dan komt er een jongeman aanlopen. En voor die grote tank blijft 'ie staan. Een Chinese jongen met twee plastic tasjes in zijn handen. Als ik nu weer naar die foto kijk, denk ik: wat zit er eigenlijk in die tasjes?

Nou?

Ja, ik denk toch van die pakken babymelk.

Maar goed, daar staat ie dan. Die tank rijdt door tot vlak voor zijn neus… dan stopt 'ie. Een mannetje tegenover die reusachtige pantserwagen. De jongeman wappert met zijn tasjes. En de tank wijkt uit naar links, maar de jongen gaat ervoor staan. En de tank wijkt uit naar rechts, maar de jongen gaat ervoor staan.

Het is bijna komisch, maar het lukt me niet om te lachen, ik kan alleen maar ademloos kijken en dan zie ik nog iets: niet een man tegenover een tank.

Nee: in die tank zit natuurlijk ook een mannetje en die moet het uiteindelijk beslissen, rijdt 'ie door of niet?

Hij rijdt niet door.

Naar ik hoop: omdat hij het niet kan. Niet van man tot man. Niet van mens tot mens. Gedeelde menselijkheid. Eén mannetje ontwapent niet alleen een tank, nee, misschien wel een heel leger.

Moedig. Zachtmoedig. Radicaal.

En natuurlijk, ik hoor het de stemmen al zeggen: naïef, als die tank doorrijdt, is die vent hartstikke DOOD!

Ja, dat is zo. Maar dan is 'ie tot het laatste moment wel gebleven wie hij is. Wat hij wil zijn. Verzet.

En zoals hij, zoals die man, zo wil ik bergen verzetten. Over muren klimmen. Ergens gaan staan. Een ander beschermen. Zonder wild om me heen te slaan. Zonder oordeel. Zonder mee te schreeuwen, zwijgend, fluisterend, en misschien heeft het dan toch zin om deze wereld – hoe moeilijk ook – zachtmoedig, radicaal tegemoet te treden.

Ik reken op jullie.


Johan Fretz sprak deze woorden uit  tijdens het RESIST Festival op 9 februari in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam.