Berichten uit de Biotoop: Ecosysteem

Op een middag belt Tanny. Ze vraagt of ik zin heb om ’s avonds naar een gastles te komen van Annemarie Kok. Annemarie is hoofdredacteur geweest van het tijdschrift Noorderbreedte en werkte als verslaggever voor Trouw. Tijdens de gastles zal zij vertellen over haar essay “Binding genoeg”, waarin zij zich opwindt over de participatiesamenleving. Ik besluit te gaan. Tanny mailt mij het essay zodat ik dat nog kan lezen. Die middag lig ik op de bank met “Binding genoeg” van Annemarie Kok en verdiep me in ‘sociale cohesie’ en ‘burgerinitiatieven’.

Annemarie strijdt tegen het hardnekkige idee dat de Nederlandse samenleving gebukt gaat onder te veel ‘ik’ en te weinig ‘wij’. Ze stelt vast dat moderne mensen juist doordat zij ‘individu’ zijn allerlei relaties met elkaar hebben. Sociale cohesie schuilt volgens haar bij uitstek in een ongedwongen omgang met de ander. Daarom ziet ze niets in de politiek van ‘samenredzaamheid’ en ‘terug naar de buurt’ die nu neerdaalt op onze dorpen en steden. Annemarie richt zich in een fictieve brief tot stadsfilosofe Jane Jacobs, die in 2006 is overleden. Deze stadsfilosofe vergelijkt steden met ecosystemen. Ineens ben ik wakker. Ecosystemen? Dat is onze biotoop ook! Ik probeer Annemaries visie toe te passen op onze kleine samenleving. Annemarie heeft vooral moeite met de smoes dat burgers meer ‘wij-gevoel’ zouden moeten hebben als het gaat om zorg verlenen aan buren. Dat kan ik me voorstellen. Het gaat ver om je buurman te moeten douchen omdat er geen geld is voor thuiszorg. Maar ook wil zij zich niet verplicht voelen deel te nemen aan buurtprojecten als samen stoepen vegen, meewerken in buurtmoestuintjes en acties die de buurt leefbaar maken. Volgens haar is de sociale cohesie er allang. Om weer terug te komen op het ecosysteem, dat kan uit balans raken door verschuivingen, maar blijkt in de praktijk behoorlijk veerkrachtig. Toch kan een verschuiving fataal zijn. Volgens haar is er een democratisch gekozen bestuur nodig dat de eindverantwoordelijkheid neemt en die balans in de gaten houdt. Ik denk aan De Biotoop. Binnen onze biotoopsamenleving vind ik het juist goed dat we samenwerken. Samen papier prikken of de gangen schoonmaken bindt inderdaad omdat je iedereen verantwoordelijk maakt. Heel vaak worden activiteiten bij ons georganiseerd door dezelfde mensen. Als die mensen dat niet zouden doen, zou onze sociale cohesie afnemen. Stel dat deze initiatiefnemers om wat voor reden dan ook zouden verdwijnen, dan vindt er zo’n verschuiving plaats. Ineens maak ik me zorgen over ons bestuur. Dat hebben we niet democratisch gekozen. Heeft dat wel genoeg oog voor de sociale structuur binnen onze samenleving? Dan denk ik aan onze burgemeester en zijn vrouw, De Viking en Nikki. Zij hebben een haarscherp gevoel voor de onderlinge verhoudingen. Ze kennen iedereen en weten wie naast wie als buur past en wie op welke gang. Bij ons is het eerder andersom: zij hebben ons gekozen. Toch denk ik dat als er democratisch gekozen zou moeten worden, iedereen hoe dan ook op hen zou stemmen, want in feite hebben zij De Biotoop gemaakt tot wat hij is. Ik lees verder en ga die avond naar de gastles. Wat De Biotoop in het klein is, is een stad of een land in het groot. Maar onze samenleving binnen De Biotoop bestaat nog maar kort en is daardoor kwetsbaar, we zouden meer tijd moeten krijgen om een uitgebalanceerd ecosysteem te worden, bedenk ik. En we moeten zuinig zijn op de mensen die ons binden, want zonder hen verdwijnt de sociale cohesie. Volgens mij is die er niet allang en ontstaat die zeker niet vanzelf. De sociale cohesie moet je koesteren, onderhouden en waarderen, zoals bij elke relatie die je lief is.

Schrijfster Sabine van den Berg leeft met haar gezin in de grootste kunstenaarsgemeenschap van Noord-Nederland: De Biotoop te Haren. In het voormalige Biologisch Centrum van de RUG wonen en werken meer dan 300 mensen.

Zien Horen Zwijgen, de trilogie van Sabine van den Berg, werd genomineerd voor Het beste Groninger boek.

Eerdere afleveringen van De Biotoopfeuilleton staan op www.Sabinevandenberg.com.

Sabine geeft ook schrijfadvies! Lees hier de eerste aflevering van Schrijftips van Sabine.