Pop en literatuur (14): Dexy's Midnight Runners en Brendan Behan

Dexy’s Midnight Runners (of Kevin Rowland and Dexy’s Midnight Runners, zoals ze zich later noemden) zijn op het Europese vasteland vooral bekend geworden met ‘Come on Eileen’. Maar voorafgaand aan deze hit had de band al een zekere reputatie opgebouwd in Groot Brittannië.

In 1979 verscheen de debuutsingle ‘Dance Stance’. Het nummer had eigenlijk ‘Burn It Down’ moeten heten, maar uiteindelijk werd gekozen voor een vriendelijker titel. Op het debuutalbum Searching for the Young Soul Rebels draagt het nummer weer de oorspronkelijke naam. Het is een aanklacht tegen vooroordelen over Ieren, die in Engeland bijvoorbeeld naar voren kwamen in moppen – de Britse tegenhanger van de Belgenmoppen. Over het nummer vertelde Kevin Rowland: ‘I was sick of hearing anti-Irish prejudice all the time from really thick people and the lyrics just spilled out of me. I had this biography of Brendan Behan and on the back it said: “Some say Behan has the potency of Oscar Wilde …” and listed all these other great writers: Sean O’Casey, George Bernard Shaw and so on. I’d heard of them – that was all – but thought: “I’ll put them in!” I don’t think I was ever claiming to have actually read them. I was saying: “If Irish people are so thick, how come they’ve produced all these great writers?”’

In eerste instantie is de uitleg die Kevin Rowland (zelf geboren in Wolverhampton, als kind van Ierse ouders) aan de tekst geeft best bevredigend: de opsomming van Ierse schrijvers lijkt vooral bedoeld om het vooroordeel dat Ieren dom en onderontwikkeld zijn te weerleggen. Niet een heel controversieel onderwerp, zou je kunnen zeggen. Hooguit valt het op dat er enkele grootheden ontbreken (Joyce en Yeats om er eens twee te noemen).

De politieke lading wordt op het album echter aanzienlijk aangescherpt. Dat begint al met de titel. Door de naamsverandering van ‘Dance Stance’ naar ‘Burn It Down’ verandert het nummer van een onschuldige dansplaat in een rebelse punksong. En dan is er de albumhoes. Daarop zien we een foto uit 1971 waarop Anthony O’Shaunnessey te zien is, een 13-jarige katholieke jongen uit Belfast die op de vlucht is omdat zijn huis in brand is gestoken. Het zijn de dagen van de politieke schermutselingen in Ierland (‘The Troubles’), begin jaren ’70. Dat werpt ook een ander licht op de titel van het album. En ook de kleuren van de hoes zijn, volgens Rowland, niet toevallig gekozen: ‘[…] it was green, white and red. I didn’t think I could be blatant enough to have it green white and gold. But I was pleased and my mum and dad said to me, “Oh, that’s the Mayo colours”.’ (zie Stuart Bailie Trouble Songs, p. 200).

De albumversie wijkt bovendien af van de single. Het nummer begint met het geluid van een radio die van zender verandert. Zo horen we achtereenvolgens fragmenten van Deep Purple’s ‘Smoke on the Water’, ‘Holidays in the Sun’ van The Sex Pistols en ‘Rat Race’ van The Specials. Met de verwijzing twee punkbands wordt opnieuw het rebelse karakter van het album (en het nummer) onderstreept. Bovendien is Johnny Rotten van The Sex Pistols evenals Kevin Rowland een zoon van Ierse immigranten. ‘Smoke on the Water’ lijkt vooral in verband te brengen met de titel van het nummer. Na deze radio-introductie roept Kevin Rowland zijn makkers ‘Jimmy’ en ‘Al’ (Jim Paterson en Kevin ‘Al’ Archer) op: ‘For God’s sake, burn it down!’. Met dit intro klinkt het nummer een stuk agressiever dan de eerdere versie.

Op de hoes wordt bovendien de link met een van de schrijvers verder uitgewerkt. Bij elk nummer wordt wat toelichting gegeven. Bij ‘Burn It Down’ valt te lezen: ‘formerly Dance Stance’. Daarna volgt een (enigszins aangepast) citaat van een van de schrijvers die in het nummer genoemd worden, Brendan Behan:

Not Saviour from on High deliver
No trust have we in prince or peer
But in our strong arm to delivery.

Ferme woorden, die (opnieuw) een oproep tot geweld lijken te impliceren. Of ligt het genuanceerder?

Brendan Behan (1923-1964) was een Ierse schrijver, dichter en nationalist (overigens ook alcoholist, maar dat terzijde). Hij maakte deel uit van de IRA en vertrok in 1939 in zijn eentje, als lone wolf, of, zo je wilt, als ‘young sole rebel’ naar Liverpool om in de havens een aanslag te plegen. Hij werd opgepakt, belandde in de gevangenis en schreef daar later een boek over, Borstal Boy. Het boek beschrijft zijn aanvankelijke fanatisme, maar laat ook zien hoe hij in de gevangenis ontdekt dat hij veel meer gemeen heeft met de Engelse gedetineerden dan hij dacht. Hun sociaal-economische positie verbroedert hen. Zo sluit Behan, die door anderen steeds aangeduid wordt als ‘Paddy’, vriendschap met Tom Meadows, een jongen uit Blackpool (en het is vast geen toeval dat ‘Paddy’ en ‘Tommy’ traditionele aanduidingen zijn voor respectievelijk Ieren en Engelsen): ‘Talking to Tom Meadows was like meeting someone from home, not only from your own country, but from your house and family, only better because he was more intimate than a friend without being a blood relation.’

De regels uit Borstal Boy die door Rowland geciteerd worden, zijn afkomstig uit Behans versie van ‘De Internationale’, ook wel ‘Ontwaakt, verworpenen der aarde’. Behans versie wijkt wel wat af van de officiële tekst van het lied in het Engels, maar dat terzijde. In Borstal Boy zingen Paddy en Tom samen het derde couplet van dit lied. De woorden zijn geen oproep tot nationalisme of tot geweld, maar vormen de hartenkreet van de onderdrukte ‘working class’, die ze gebroederlijk zingen. Animositeit maakt plaats voor solidariteit. Dat ze daarbij klinken ‘als trompetten’ past dan weer wonderwel bij het nummer van Kevin Rowland c.s.

Afbeelding (header) door Ueli Frey.