Zoeken
Pop en literatuur (18): T.S. Eliot en Lou Reed
Iedere dinsdag zoekt auteur Cor de Jong de connectie tussen popmuziek en literatuur. Vandaag deel 18, over T.S. Eliot en Lou Reed, die zich liet inspireren door The Waste Land voor zijn nummer 'Goodnight Ladies'.

Pop en literatuur (18): T.S. Eliot en Lou Reed

Gepubliceerd op 3 juli, 2018 om 00:00, aangepast op 23 juli, 2019 om 00:00

 

 

Vorige week was T.S. Eliot ook al aan de beurt. Maar Deep Purple is niet de enige band die zich heeft laten inspireren door The Waste Land. De eerste regels van het gedicht inspireerden bijvoorbeeld ook ons eigen Bløf. In het nummer ‘Oktober’ stelt Paskal Jakobsen dat niet april, maar oktober de wreedste maand is. Dat ligt een stuk meer voor de hand – eigenlijk is het een beetje een open deur – want oktober is een herfstmaand. En inderdaad volgen er dan wat obligate clichés (Oktober is de wreedste maand, oktober/ Met de dingen die voorbij gaan/ Maar wel ergens blijven hangen/ Ze komen steeds weer bij ons terug). Kortom, Bløf ten voeten uit.

Interessanter is ‘The Cinema Show’ (1973) van Genesis. Hierin treedt de mythologische profeet Tiresias op, die ook in The Waste Land een rol speelt. Volgens de overlevering was Tiresias een blinde helderziende (lekker paradoxaal) die op de vraag van Zeus wie het meeste plezier aan seks beleefde, de man of de vrouw, antwoordde dat dit de vrouw was. En hij kon het weten, want hij was beide geweest: ‘Once a man, like the sea I raged,/ Once a woman, like the earth I gave/ But there is in fact more earth than sea’ luidt de tekst van het nummer, dat verscheidene zinsneden rechtsreeks ontleent aan Eliots gedicht.

Een jaar eerder (1972) verscheen het album Transformer van Lou Reed. Het album wordt afgesloten met het nummer ‘Goodnight Ladies’. Ook hier steekt Eliot zijn hoofd om de hoek. Het nummer citeert de laatste regels van deel II van het gedicht, ‘A Game of Chess’.

 

Lou Reed – Goodnight Ladies

 

 

Goodnight ladies, ladies goodnight

It's time to say goodbye

Let me tell you now, goodnight ladies, ladies goodnight

It's time to say goodbye

 

Ah, all night long you've been drinking your tequila

But now you've sucked your lemon peel dry

So why not get high, high, high and

Goodnight ladies, ladies goodnight

 

Goodnight ladies, ladies goodnight

It's time to say goodbye

Goodnight sweet ladies, all ladies goodnight

It's time to say goodbye, bye-bye

 

Ah, we've been together for the longest time

But now it's time to get high

Come on, let's get high, high, high

And goodnight ladies, ladies goodnight

 

Oh, I'm still missing my other half

Oh, it must be something I did in the past

Don't it just make you wanna laugh

It's a lonely Saturday night

Oh, nobody calls me on the telephone

I put another record on my stereo

But I'm still singing a song of you

It's a lonely Saturday night

 

Now, if I was an actor or a dancer that was glamorous

Then, you know, an amorous life would soon be mine

But now the tinsel light of star break

Is all that's left to applaud my heart break

And eleven o'clock I watch the network news

 

Oh, oh, oh, something tells me that you're really gone

You said we could be friends, but that's not what's not what I want

And, anyway, my TV-dinner's almost done

It's a lonely Saturday night

I mean to tell you, it's a lonely Saturday night

One more word, it's a lonely Saturday night

T.S. Eliot – The Waste Land

 

 

When Lil’s husband got demobbed, I said—

I didn’t mince my words, I said to her myself,

HURRY UP PLEASE ITS TIME

Now Albert’s coming back, make yourself a bit smart.

He’ll want to know what you done with that money he gave you

To get yourself some teeth. He did, I was there.

You have them all out, Lil, and get a nice set,

He said, I swear, I can’t bear to look at you.

And no more can’t I, I said, and think of poor Albert,

He’s been in the army four years, he wants a good time,

And if you don’t give it him, there’s others will, I said.

Oh is there, she said. Something o’ that, I said.

Then I’ll know who to thank, she said, and give me a straight look.

HURRY UP PLEASE ITS TIME

If you don’t like it you can get on with it, I said.

Others can pick and choose if you can’t.

But if Albert makes off, it won’t be for lack of telling.

You ought to be ashamed, I said, to look so antique.

(And her only thirty-one.)

I can’t help it, she said, pulling a long face,

It’s them pills I took, to bring it off, she said.

(She’s had five already, and nearly died of young George.)

The chemist said it would be all right, but I’ve never been the same.

You are a proper fool, I said.

Well, if Albert won’t leave you alone, there it is, I said,

What you get married for if you don’t want children?

HURRY UP PLEASE ITS TIME

Well, that Sunday Albert was home, they had a hot gammon,

And they asked me in to dinner, to get the beauty of it hot—

HURRY UP PLEASE ITS TIME

HURRY UP PLEASE ITS TIME

Goonight Bill. Goonight Lou. Goonight May. Goonight.

Ta ta. Goonight. Goonight.

Good night, ladies, good night, sweet ladies, good night, good night.

 

Een kroeg gaat sluiten. De barkeeper werkt zijn gasten de deur uit: ‘Hurry up, please, it’s time’. Zijn woorden onderbreken een monoloog van een van de gasten. Ze vertelt over een gesprek dat ze heeft gehad met ene Lil, van wie de man (Albert) net uit het leger gekomen is. Hij heeft kennelijk gevochten in Frankrijk, tijdens de Eerste Wereldoorlog. De spreekster heeft het advies gegeven om wat aan haar uiterlijk te doen (een nieuw gebit te nemen)  om Albert te plezieren en omdat hij anders misschien bij haar weggaat. De scène eindigt ermee dat de kroeg sluit en iedereen afscheid neemt.

Het is wederom een passage in het gedicht waarin dood, vergankelijkheid en ondergang een rol spelen, maar waarin ook een nieuwe start gemaakt wordt. De oorlog speelt hier een rol, maar het gaat niet over de doden, die op de slagvelden achtergebleven zijn, maar over zij die teruggekeerd zijn en door moeten. De vergelijking met de gewassen die het land uit gedwongen werden in de beginregels van het gedicht dringt zich op. En ook het ‘wegmaken’ van Lils baby past in diezelfde thematiek: nieuw leven dat meteen door haar gesmoord wordt. En passant wordt ook nog gemeld dat Lil zelf bijna stierf toen ze beviel van George.

De slotzinnen ontleende Eliot aan Shakespeares Hamlet. Daar worden ze uitgesproken door Ophelia. Haar vader is dood en ze is gek geworden van verdriet. Ze raaskalt en zingt liedjes waarvan niemand de betekenis kan volgen en treurt hardop:

I hope all will be well. We must be patient, but I cannot choose but weep, to think they should lay him i' th' cold ground. My brother shall know of it, and so I thank you for your good counsel. Come, my coach! Good night, ladies. Good night, sweet ladies. Good night, good night.

Het zijn, wederom, de woorden van iemand die door moet, maar niet door wil. Inderdaad zal Ophelia later verdrinken en het lijkt erop dat dit zelfmoord is. Eliot wekt haar dode woorden in zijn gedicht tot leven door ze te hergebruiken. Daarbij verplaatst hij het afscheidstafereel naar een kroeg. Terloops noemt hij ook wat namen van mensen van wie afscheid wordt genomen. Een van hen is Lou.

Misschien is dat wel de reden waarom Lou Reed zich vijftig jaar later door deze scène uit The Waste Land liet inspireren. Helemaal in de geest van het gedicht begint hij zijn nummer met de woorden waar Eliot de scène mee eindigt: het afscheid is geen afscheid, we moeten nog door. Dat zit ook een beetje in de uitnodiging ‘let’s get high’. Toch is Reeds tekst onmiskenbaar moderner. De tequilaglazen op de bar zijn leeg. De limoenschijfjes liggen ernaast, uitgedroogd, leeggezogen. Van de drank schakelen de personages moeiteloos over op drugs.

De instrumentatie is eenvoudig maar roept perfect de sfeer op van een jazzcafé in de jaren ’20. De scène doet denken aan een schilderij van Edward Hopper. Of, misschien nog wel meer, aan Het nachtcafé van Van Gogh.

Toch eindigt de tekst van Reed niet als kroegscène. Na vier coupletten die nauw aan lijken te sluiten bij T.S. Eliot, begint de ‘ik’ die hier aan het woord is aan een jeremiade over eenzaamheid: ‘Oh, I’m still missing my other half/ Oh, it must be something I did in the past’. Ging het in The Waste Land nog over de mogelijkheid verlaten te worden, hier is iemand aan het woord die daadwerkelijk alleen achtergebleven is, vanwege ‘iets uit het verleden’. Eigen schuld, dikke bult, zou je kunnen zeggen: ‘it won’t be for lack of telling.’

Wat overblijft is de vaststelling dat het eenzame nacht is. Het is alsof de ‘ik’ de kroeg heeft verlaten en thuis is gekomen, al dan niet in gezelschap. Want het einde is nooit het einde. We moeten altijd door.

Auteurs
Auteur: Cor de Jong

Cor de Jong (1978) is schr?ver, leraar Nederlands en studiebegeleider b? de jeugdopleiding van Sparta Rotterdam. H? publiceerde al meerdere korte verhalen. De aanname is z?n debuutroman.

Blijf op de hoogte

Volg onze sociale media voor het laatste nieuws: