Pop en literatuur (23): Melanie en A.A. Milne
Maar over de oorlog schreef hij niet, of pas later in elk geval. In plaats van oorlogspoëzie in de stijl van Siegfried Sassoon of Wilfred Owen, schrijft Milne in 1924 een verzameling kindergedichten met de titel When We Were Very Young, waarin ene Christopher Robin voorkomt, overduidelijk gemodelleerd naar zijn zoon. In deze bundel komt ook ene Edward (‘Teddy’) Bear voor. Pas later doopt hij de beer om tot Winnie. Die naam verwijst naar een bestaande beer. De beer Winnie (vernoemd naar de Canadese stad Winnipeg), eigendom van Harry Colebourn, was als mascotte aanwezig aan het westelijk front en kwam later terecht in de Londense dierentuin.
De verhalen over Winnie the Pooh zijn onsterfelijk gebleken, Milne werd beroemd en jaren geleden ook nog eens ‘geciteerd’ in een aflevering van Friends. Minder bekend zijn de andere gedichten geworden. Hoewel… In 1927 komt er een vervolg van When We Were Very Young, getiteld Now We Are Six. Opnieuw een bundel gedichten. Hierin duikt Winnie the Pooh op, evenals Christopher Robin, maar ook… Alexander Beetle.
|
A.A. Milne – Forgiven
I found a little beetle; so that Beetle was his name, And I called him Alexander and he answered just the same. I put him in a match-box, and I kept him all the day ... And Nanny let my beetle out - Yes, Nanny let my beetle out - She went and let my beetle out - And Beetle ran away.
She said she didn't mean it, and I never said she did, She said she wanted matches and she just took off the lid, She said that she was sorry, but it's difficult to catch An excited sort of beetle you've mistaken for a match.
She said that she was sorry, and I really mustn't mind, As there's lots and lots of beetles which she's certain we could find, If we looked about the garden for the holes where beetles hid - And we'd get another match-box and write BEETLE on the lid.
We went to all the places which a beetle might be near, And we made the sort of noises which a beetle likes to hear, And I saw a kind of something, and I gave a sort of shout: "A beetle-house and Alexander Beetle coming out!"
It was Alexander Beetle I'm as certain as can be, And he had a sort of look as if he thought it must be Me, And he had a sort of look as if he thought he ought to say: "I'm very very sorry that I tried to run away."
And Nanny's very sorry too for you-know-what-she-did, And she's writing ALEXANDER very blackly on the lid, So Nan and Me are friends, because it's difficult to catch An excited Alexander you've mistaken for a match. |
Melanie (voluit Melanie Safka) brak door bij het grote publiek door haar optreden tijdens het legendarische Woodstockfestival. Met haar breekbare, dromerige liedjes en haar lieftallige uitstraling stal ze de harten van de aanwezigen. Ze paste bij de flowerpower van de hippies, al vond ze zichzelf geen hippie, maar een oddball, een buitenbeentje. Het festival en de reactie van het publiek, dat kaarsen aanstak tijdens haar optreden, inspireerde haar tot haar bekendste nummer, het geweldige ‘Lay Down (Candles in the Rain)’ (1970), dat in Nederland (als enige land ter wereld) de eerste plaats bereikte en daarmee ‘Let It Be’ van The Beatles verdrong.
Met hulp van de Edwin Hawkins Singers zingt Melanie in ‘Lay down’ de longen uit haar lijf. Het is een soort Alle Menschen werden Brüder van de Woodstockgeneratie (de gesproken inleiding bevat dan ook de zinsnede ‘men can live as brothers’). De tekst doet anno 2018 wat naïef aan, hoewel de idyllische saamhorigheid die Melanie beschrijft toch ook een zwart randje heeft: ‘We bled inside each other’s wounds/ We all have caught the same disease/ And we all sang the songs of peace’. Voortdurend is op de achtergrond de duisternis aanwezig: ‘Some came to sing, some came to pray/ Some came to keep the dark away’. Die duisternis moet op afstand gehouden worden. De wereld met haar oorlogen (de Vietnamoorlog, om er eens eentje te noemen) moet buiten de deur blijven. Bewust kiezen voor naïviteit: het is meer escapisme dan idealisme.
Daar zit meteen ook de link met haar nummer ‘Alexander Beetle’. Melanie houdt zich bij haar uitvoering over het algemeen aan de tekst van het gedicht van Milne, al slaat ze hier en daar wat regels over of voegt ze er een paar samen. Het meest opvallende verschil zit in de titel. Melanie kiest eenvoudigweg voor ‘Alexander Beetle’, waar Milne koos voor ‘Forgiven’.
Kennelijk draait het bij Milne om het einde, waar de ik-figuur (Christopher Robin?) zich verzoent met Alexander (die zich schuldbewust toont, althans, in de ogen van het kind). Ook de nanny voelt zich schuldig vanwege ‘you-know-what-she-did’. Maar ze zijn weer vrienden nu. En dat is waar het, bij Milne tenminste, om draait.
Zoals bij meer kinderboeken (en -gedichten) knipoogt de schrijver over het hoofd van zijn kinderlijke ik-persoon naar de lezer. Want die begrijpt wel dat de teruggekeerde kever hoogstwaarschijnlijk helemaal niet Alexander is. Alexander is weg, misschien wel doodgegaan in het doosje, of weggegooid met doosje en al (waarom is er anders ‘another matchbox’ nodig?). Nanny kondigde dat trouwens ook al aan: ‘there’s lots and lots of beetles which she's certain we could find’. Het kind is er echter zeker van dat het dezelfde kever is. Op het luciferdoosje wordt dus ‘ALEXANDER’ geschreven (terwijl, veelzeggend genoeg, een paar regels eerder nog het plan was om er ‘BEETLE’ op te schrijven).
Het is misschien vergezocht, maar tegelijkertijd ook wel verleidelijk, om in dit kindergedichtje een cynisch commentaar te lezen op de inwisselbaarheid van levens en dan de link te leggen met Milnes ervaringen in de oorlog. De zinsnede ‘she's writing ALEXANDER very blackly on the lid’ heeft eveneens een sinistere ondertoon die uitnodigt tot zo’n lezing. Vooral dat ‘very blackly’. En dan helpt het ook niet mee dat Milne zelf Alexander heette…
Toch wil ik maar niet die weg inslaan, omdat Melanie het ook niet doet. Oorlog en dood blijven op afstand in haar vertolking. Melanie vereenzelvigt zich volledig met het kind in het gedicht, voert op fluistertoon een gesprek met het beestje en roept het uit van vreugde als Alexander terug is. Niet vergeving, maar oprechte blijdschap voert bij haar de boventoon. Naïef? Misschien. Maar meer dan dat is het hartverwarmend en ontroerend.
