Pop en literatuur (46): Nick Cave & The Bad Seeds en John Milton

 

Liefhebbers van de Netflix-serie Peaky Blinders zijn ongetwijfeld bekend met dit nummer. ‘Red Right Hand’ is de signature tune van de serie. Elke aflevering opent ermee. Verschillende alternatieve versies komen in de serie voor. De keuze voor dit nummer zal deels te maken hebben met de onheilspellende toon, die wonderwel past bij de grimmige sfeer van Peaky Blinders. Maar er is ook een inhoudelijke link. Peaky Blinders speelt in het Birmingham van net na de Eerste Wereldoorlog, waar criminele bendes (deels bestaand uit veteranen) elkaar de loef proberen af te steken, het communisme in opkomst is, de IRA achter de schermen opereert en de politie de boel onder controle probeert te houden. Of liever: te brengen.
 

Aan het hoofd van de politie staat officer Campbell, die met succes gestreden heeft tegen de IRA in Noord-Ierland, nu en dan met hulp van loyalisten: protestantse Noord-Ieren die geen zelfstandigheid nastreven maar juist bij het Verenigd Koninkrijk willen blijven. In de laatste aflevering krijgen drie van die loyalisten van Campbell de opdracht om de hoofdpersoon, gangsterbaas Thomas Shelby, te liquideren. De drie mannen noemen zich ‘The Red Right Hand’.

 

Dat is de bijnaam van de UVF, de Ulster Volunteer Force. Aanvankelijk was ‘Ulster Volunteers’ een benaming voor de protestanten die zich vrijwillig aanmeldden om aan geallieerde zijde te vechten in de Eerste Wereldoorlog. Later werd het een paramilitaire organisatie, de protestantse tegenhanger van de IRA. De ‘Red Right Hand’ verwijst naar de vlag van Ulster, waarop een rode rechterhand staat afgebeeld.

 

Even een rondje Fun with Flags: Het eiland Ierland wordt traditioneel onderverdeeld in vier provincies: Ulster, Munster, Leinster en Connacht, ieder met een eigen vlag of wapenschild:

Na de onafhankelijkheid van Ierland bleef (het grootste deel van) Ulster bij het Verenigd Koninkrijk horen, onder de naam Noord-Ierland. Die benaming wordt door de loyalisten/ protestanten over het algemeen verworpen. Zij gebruiken liever de naam ‘Ulster’ (hoewel Noord-Ierland strikt genomen niet geheel samenvalt met de provincie Ulster) en bedienen zich van een vlag die gebaseerd is op de vlag van Engeland (het St. George Cross), met daarin zowel de koningskroon als de rode hand uit het wapenschild van Ulster.

 

De rode hand is een beladen symbool in de guerilla-oorlog die decennialang gewoed heeft tussen separatisten en loyalisten, maar wat de betekenis van de rode hand oorspronkelijk is geweest, is inzet van speculatie. Het voert wat te ver om alle theorieën te bespreken, maar om er een paar te noemen: volgens de één gaat het om de hand van Conall Cernach, die, nadat hij de dood van de mythologische held Cú Chulainn had gewroken, zijn bebloede hand op de vlag legde (in dat geval is de hand overigens geen rechterhand, maar de afdruk van een linkerhand). Een andere theorie beweert dat ‘Red Right Hand’ een bijnaam was voor dappere strijders. En er is het volksverhaal dat de hand verwijst naar een wedstrijd, waarbij de eerste die zijn hand op het land van Ulster wist te leggen zich de eigenaar ervan mocht noemen. Een van de deelnemers hakte zijn hand af en wierp die over de anderen heen, om zo het land te claimen.

Een vergelijkbare legende bestaat ten aanzien van Antwerpen, een stad die ook graag een rode hand als symbool gebruikt, al is daar een andere, populairdere legende over de reus Druon Antigoon die als tolwachter de hand afhakte van onwillige tolbetalers en die in de Schelde wierp. Uiteindelijk wist Silvius Brabo hem te verslaan. Hij hakte de reus zijn hand af en wierp die op zijn beurt in de Schelde. Op de Grote Markt in Antwerpen staat een standbeeld van Brabo die de hand wegwerpt. Volgens sommige amateur-etymologen verklaart dit ook de naam van de stad: Hand Werpen.

Maar goed, we dwalen af. Nick Cave zelf komt namelijk met een heel andere bron voor zijn ‘Red Right Hand’ op de proppen. Zijn Rode Rechterhand is afkomstig uit Paradise Lost, het zeventiende-eeuwse meesterwerk van John Milton.

Nick Cave & The Bad Seeds – Red Right Hand   Take a little walk to the edge of town and go across the tracks Where the viaduct looms, like a bird of doom As it shifts and cracks Where secrets lie in the border fires, in the humming wires Hey man, you know you're never coming back Past the square, past the bridge, past the mills, past the stacks On a gathering storm comes a tall handsome man in a dusty black coat with a red right hand He'll wrap you in his arms, tell you that you've been a good boy He'll rekindle all the dreams it took you a lifetime to destroy He'll reach deep into the hole, heal your shrinking soul, but there won't be a single thing that you can do He's a god, he's a man, he's a ghost, he's a guru They're whispering his name through this disappearing land But hidden in his coat is a red right hand You don't have no money? He'll get you some You don't have no car? He'll get you one You don't have no self-respect, you feel like an insect Well don't you worry buddy, 'cause here he comes Through the ghettos and the barrio and the bowery and the slum A shadow is cast wherever he stands Stacks of green paper in his red right hand You'll see him in your nightmares, you'll see him in your dreams He'll appear out of nowhere but he ain't what he seems You'll see him in your head, on the TV screen And hey buddy, I'm warning you to turn it off He's a ghost, he's a god, he's a man, he's a guru You're one microscopic cog in his catastrophic plan Designed and directed by his red right hand

John Milton – Paradise Lost   What if the breath that kindl'd those grim fires Awak'd should blow them into sevenfold rage And plunge us in the flames? or from above Should intermitted vengeance arm again His red right hand to plague us?

Cave onthulde de bron van zijn ‘Red Right Hand’ in een andere songtekst van zijn hand, ‘Song of Joy’, dat twee jaar later verscheen, in 1996. Dat nummer, afkomstig van het album Murder Ballads, beschrijft een Charles Manson-achtige moordenaar:
 

They never caught the man;
He's still on the loose.
It seems he's done many, many more
Quotes John Milton on the walls in the victim's blood
The police are investigating at tremendous cost
In my house he wrote, "His Red Right Hand"
That, I'm told, is from Paradise Lost
The wind round here gets wicked cold
But my story is nearly told;
I fear the morning will bring quite a frost
 

De zinsnede ‘Red Right Hand’ wordt in Paradise Lost gebruikt door Belial, een van de gevallen engelen aan de zijde van Satan. Hij verwijst naar de wrekende hand van God. De moordenaar in ‘Song of Joy’ ziet zichzelf kennelijk als een werktuig van God. Het lijkt wel een aflevering van Criminal Minds.
 

Is de ‘tall handsome man’ uit ‘Red Right Hand’ één en dezelfde als de moordenaar die beschreven wordt in ‘Song of Joy’? Er is eigenlijk weinig reden om de twee met elkaar in verband te brengen. Hij wordt niet neergezet als een psychopaat, wél als een wreker. En daarmee lijkt hij op Conall Cernach. En op Silvius Brabo. En ja, ook op Thomas Shelby: ‘He's a god, he's a man,/ he's a ghost, he's a guru’. By order of the Peaky Blinders…