Pop en literatuur (51): Manic Street Preachers en Philip Larkin

Cor's Pop & Literatuurlijst op Spotify: 

 

In 1992 vestigden de Manic Street Preachers hun naam met het album Generation Terrorists en de daarvan afkomstige single ‘Motorcycle Emptiness’. De groep uit Wales zou later definitief doorbreken met The Holy Bible en Everything Must Go.

De teksten voor het album werden geschreven door bassist Nicky Wire en Richey Edwards. De laatste was in naam gitarist van de band maar in werkelijkheid speelt hij geen noot mee op het album. Zijn bijdrage bleef beperkt tot de teksten en het artwork. Over dat artwork was trouwens het nodige te doen. Aanvankelijk wilde de groep een kunstwerk van de Amerikaanse kunstenaar Andres Serrano gebruiken: Piss Christ, een foto van een crucifix in een glas urine. Die foto had al de nodige opschudding veroorzaakt in de kunstwereld, dus de platenmaatschappij zag liever af van nog meer controverse, temeer omdat de rechten nogal kostbaar waren. Uiteindelijk werd gekozen voor een foto van de arm en het bovenlijf van Edwards. De tekst van zijn tatoeage werd daarbij aangepast van ‘Useless Generation’ naar ‘Generation Terrorists’.

In het tekstboekje bij het album namen de Street Preachers bij ieder nummer een citaatje op, dat fungeert als een soort motto voor het nummer in kwestie. Zo komen er zinnetjes langs van Rimbaud, e.e. cummings, George Orwell, Albert Camus, Confucius en William Burroughs, to name but a few. De hit ‘Motorcycle Emptiness’ gaat vergezeld van een quote van Sylvia Plath, ‘I talk to God but the sky is empty’. Het nummer ‘Nat West – Barclays – Midlands – Lloyds’ krijgt een citaat mee van de dichter Philip Larkin, uit diens gedicht ‘Money’.

Larkins gedicht zou gelezen kunnen worden als een nadere uitwerking van de uitdrukking ‘when money talks, everybody listens’, want in de eerste strofe is er inderdaad sprake van pratend geld: geld dat de dichter het verwijt maakt dat hij het niet uitgeeft. Geld is immers bedoeld om spullen te kopen. Terloops wordt ook seks genoemd als consumptiegoed.

In de tweede strofe legt de dichter het verband tussen geld en leven. De toon blijft ironisch: je kunt met geld een tweede huis, auto of vrouw kopen. De link tussen geld en leven wordt doorgezet in de derde strofe, waar ze rechtstreeks met elkaar worden vergeleken: je kunt je jeugd niet kunt uitstellen tot na je pensioen en je kunt je salaris weliswaar oppotten (bank your screw), maar uiteindelijk kun je er niet meer voor krijgen dan een scheerbeurt (bedoeld wordt natuurlijk de laatste scheerbeurt van de begrafenisondernemer).

Dan volgt de strofe die door de Manic Street Preachers wordt geciteerd. Opnieuw een vergelijking. Het luisteren naar het lied van het geld is als neerkijken op een provinciestadje vanuit lange Franse vensters. Dat is geen voor de hand liggende vergelijking en juist dat maakt het gedicht ge(s)laagd, naar mijn mening. Het allerlaatste zinnetje geeft overigens wel een motivatie voor de vergelijking en meteen een conclusie: ‘It is intensely sad.’

De tekst van Richey Edwards heeft (zoals vrijwel het hele album en eigenlijk het hele oeuvre van de Manic Street Preachers) een wat nadrukkelijker maatschappijkritische toon dan het bespiegelende gedicht van Larkin. En waar Larkin het vooral lijkt te hebben over geld uitgeven versus sparen, stelt Edwards vooral geld lenen aan de kaak: het ongeremde consumeren, desnoods op krediet, het verleiden van mensen door ze gouden bergen te beloven: ‘The more you own, the more you are’. Daarbij schuwt hij er niet voor het beestje bij de naam te noemen: de banken die hier de revue passeren zouden later, tijdens de kredietcrisis, in de problemen komen. Op die crisis lijkt dit nummer vooruit te lopen. Met de zinsnede ‘Blackhorse apocalypse’ wordt het logo van Lloyds (een zwart paard)  gekoppeld aan de vier ruiters van de apocalyps.

 

Manic Street Preachers – Nat West – Barclays – Midlands – Lloyds   Economic forecast soothe our dereliction Words of euthanasia, apathy of sick routine Carried away with useless advertising dreams Blinding children, life as autonotomes   NatWest, NatWest-Barclays-Midlands-Lloyds Blackhorse apocalypse Death sanitized through credit NatWest, NatWest-Barclays-Midlands-Lloyds Blackhorse apocalypse Death sanitized through credit   Barclays iron eagle, "33 injection" Sold to advertisers, computer execution line They give and take away, repossess and crucify The more you own the more you are, lonelier with cheap desire   Prosperity exports for Pol Pot Prosperity Mein Kampf for beginners

Philip Larkin – Money     Quarterly, is it, money reproaches me: ‘Why do you let me lie here wastefully? I am all you never had of goods and sex. You could get them still by writing a few cheques.’   So I look at others, what they do with theirs:   They certainly don’t keep it upstairs. By now they’ve a second house and car and wife: Clearly money has something to do with life   —In fact, they’ve a lot in common, if you enquire: You can’t put off being young until you retire, And however you bank your screw, the money you save Won’t in the end buy you more than a shave.   I listen to money singing. It’s like looking down From long french windows at a provincial town,   The slums, the canal, the churches ornate and mad In the evening sun. It is intensely sad.

 

Ten tijde van die crisis was Richey Edwards verdwenen. De gitarist, die maar zelden op gitaar te horen was, kampte al jaren met depressies. Bekend is ook zijn neiging tot automutilatie. Ooit kerfde hij in antwoord op de vraag van een journalist in hoeverre de pathetiek van de Street Preachers serieus moest worden genomen, ter plekke de woorden “4 real” met een scheermesje in zijn onderarm. Het leverde een bloederig geheel op, waarvan de foto’s het nieuws haalden.

In februari 1995 werd Edwards als vermist opgegeven. Hoewel er regelmatig mensen beweren hem te hebben gezien, vermoedt men dat hij een einde aan zijn leven heeft gemaakt. In 2008, op het moment dat de bankencrisis in volle gang was, werd Edwards ‘presumed dead’ verklaard, om zijn familie de mogelijkheid te geven zijn zaken te behartigen. Nog altijd zetten de Manic Street Preachers bij hun concerten een microfoon voor hem neer. It is intensely sad.