Het witte plan van Thierry Baudet

Is het echt allemaal zo erg? Moeten we in het onderwijs echt vrezen voor Stalinistische praktijken? Ik betwijfel het. De Volkskrant telde in 2016 ruim tweeduizend meldpunten in Nederland. De ophef over het oprichten van alwéér een meldpunt lijkt dus schromelijk overdreven. Je kunt vandaag de dag melding maken van ongelijke behandeling, mishandeling, het vermoeden van fraude of belastingontduiking, stalkers, wildplassers, geluidsoverlast, hondenpoep op straat, vuilniszakken die naast de vuilniscontainer zijn gedeponeerd en wat al niet meer. Leraren die Marietje een hoger cijfer geven dan Jan (of Piet een hoger cijfer dan Mohammed), die mochten al vrezen voor ‘aangifte’ vanwege ongelijke behandeling, of de klagers nu een punt hadden of niet. Datzelfde geldt voor leraren die niet zo goed met computers overweg kunnen. LAKS (jaarlijks goed voor duizenden onderwijs- en examenklachten) opende in 2015 een meldpunt voor docenten die digibeet zijn. Toch heb ik me nooit opgejaagd wild gevoeld, of ondermijnd in de uitoefening van mijn beroep. En ook nu is dat niet het geval.

Het meldpunt van Forum is de zoveelste boom, terwijl we het bos al lang niet meer zagen. Het is ook niet het eerste meldpunt dat wordt opgezet door een politieke partij. Nog niet zo heel lang geleden kwam Wilders aan met een Polenmeldpunt en laten we vooral ook niet het Pietenmeldpunt van Sylvana Simons vergeten.

Grappig genoeg werd het Meldpunt Indoctrinatie al voor de verkiezingen gelanceerd, zonder dat het op dat moment tot grote krantenkoppen of een sociale-mediahetze leidde. Na de verkiezingsoverwinning van Baudet en de zijnen gaan echter overal in het land alarmbellen af en is de boreale noodtoestand afgekondigd.

Nu ben ik de laatste om die verkiezingsuitslag als zodanig te bagatelliseren. Die was, op zijn zachtst gezegd, schokkend en vraagt om duiding. Vragen over het programma van Forum voor Democratie en uitlatingen van Baudet zijn dan ook meer dan op zijn plaats. Zorgen misschien ook wel. Ze zijn op zijn minst begrijpelijk. De commotie over het Meldpunt Indoctrinatie is dat niet.

Want wat doen meldpunten nou eigenlijk helemaal? Mijn indruk is: vrij weinig. Natuurlijk, als je melding maakt van vuilniszakken die naast de container zijn geplaatst dan heb je kans dat er die middag een vuilnisman langskomt om de boel op te halen. Voor de rest zijn de meeste meldpunten bedoeld om de omvang van een probleem in kaart te brengen en eventuele gedupeerden te adviseren, bijvoorbeeld over juridische stappen. Van een virtuele schandpaal is geen sprake. Niet dat die virtuele schandpaal niet bestaat: die is er al jaren, in de vorm van Facebook, Insta, Twitter en alle andere sociale media, om nog maar te zwijgen van alle websites als Dumpert en Geenstijl. Een meldpunt verandert daar weinig aan.

Het meldpunt van Forum is, evenals de meldpunten van Wilders en van Simons, niet veel meer dan een pr-stunt. Het instellen van een meldpunt is een probaat middel om een probleem als zodanig te benoemen: als er een meldpunt voor is, dan zal het wel veel voorkomen, ja toch? Precies om die reden hekelde Theo Hiddema in zijn maidenspeech in de Tweede Kamer de ‘klaag- en klikcultuur’ in Nederland.

Kennelijk is de strategie van Forum voor Democratie veranderd en wil de partij nu zelf mee gaan doen aan die cultuur van klagen en klikken. Wat levert dit meldpunt Forum eigenlijk op? Allereerst munitie: er zal een reeks klachten binnenkomen, waar ongetwijfeld juweeltjes van voorbeelden bij zullen zitten om de misstanden aan te tonen. Na een jaar (of twee, of drie) komt er een rapport uit van het Wetenschappelijk Bureau van Forum voor Democratie (het zogeheten Renaissance Instituut) met een kwantitatieve analyse van de klachten. Precies zoals dat bij andere meldpunten gebeurt. En dan kan er geroepen worden dat het probleem groter is dan gedacht. Of zoiets. Maar een veel belangrijker effect is: er ontstaat publiciteit voor een vermeend probleem en de potentiële oplossers.

Is het onderwijs inderdaad overwegend links georiënteerd? Ik heb de indruk van wel. Is er sprake van indoctrinatie, van het stelselmatig beïnvloeden van leerlingen in hun politieke bewustwording? Ik merk daar eerlijk gezegd maar weinig van, al zullen er altijd voorbeelden te vinden zijn. Maar de vraag of een ‘Meldpunt Indoctrinatie op Scholen en Universiteiten’ bestaansrecht heeft, is eigenlijk helemaal niet relevant. Provoceren loont en Baudet snapt dat. Daarom komt hij met ingewikkelde Latijnse spreuken, complexe gedichten en Hegeliaanse citaten. Daarom verhuist hij zijn vleugel en gaat hij er languit op liggen. Daarom laat hij zich naakt fotograferen tijdens zijn vakantie. Daarom opent hij een meldpunt terwijl er niets te melden valt. En het werkt. In plaats van de provocatie te negeren wordt er een noodklok geluid om de noodklok van Baudet te overstemmen. Het resultaat is alleen maar extra lawaai.

Veel commentatoren zien een parallel tussen de retoriek van Baudet en die van de jaren ’30. Gek genoeg zie ik qua methodiek eerder een link met de jaren ’60, toen de Provobeweging op een soortgelijke manier te werk ging als Forum voor Democratie nu. De happenings van Robert Jasper Grootveld op het Spui, het uitdelen van krenten tegen de krenterigheid van de regering, het protesteren met een leeg spandoek: de acties riepen een reactie op en juist die krampachtige tegenreactie was effectief. De beweging presenteerde een hele reeks (weinig realistische) ‘witte plannen’: het witte fietsenplan, het witkarproject, het witte kippenplan, het witte wijvenplan. Stuk voor stuk waren het voorstellen waarvan de betekenis niet lag in het idee zelf, maar in de onderliggende tijdgeest waarvan ze een uitdrukking vormden.

Het Meldpunt Indoctrinatie past eigenlijk in hetzelfde rijtje als het witte fietsenplan en het witte kippenplan, net als het Polenmeldpunt van Wilders en het Pietenmeldpunt van Simons. Provo heeft ontegenzeglijk iets teweeggebracht in onze maatschappij, maar hun witte plannen zijn in de geschiedenisboeken beland, al hebben ze hun doel gediend. De opkomst van Forum voor Democratie moet met een kritisch oog worden gevolgd, maar laten we vooral niet op de kast klimmen vanwege het eerste het beste meldpunt. Iedere tijd heeft zijn eigen witte plannen.