Pop en literatuur (57): Kendrick Lamar en Alice Walker

Gepubliceerd op 23 april, 2019 om 00:00, aangepast op 23 mei, 2022 om 10:48

Cor's Pop & Literatuurlijst op Spotify:

In 2015 bracht Kendrick Lamar het album To Pimp a Butterfly uit, met daarop dit nummer. De naam van het album is een (nogal verdekte) literaire verwijzing naar de roman To Kill A Mockingbird, die eerder in deze reeks besprekingen al eens centraal stond. In die roman is, zoals ik toen al liet zien, de mockingbird (de spotlijster) een symbool van onschuld. Onschuld die de nek wordt omgedraaid. Dat gewelddadige gegeven wordt door Lamar vervangen door ‘to pimp’. Aanvankelijk zou het album To Pimp a Caterpillar heten, een soort acrostichon van 2Pac (Tupac), een van de voornaamste inspiratiebronnen van Lamar. Uiteindelijk werd de rups in de titel toch een vlinder. In een interview legde Lamar uit waarom: hij wilde de schoonheid laten zien. Een hoopvolle boodschap, geen pessimistische.

‘Alright’ wordt voorafgegaan door een nogal uitgebreide inleidende gesproken tekst. De belangrijkste zinnen daaruit zijn wat mij betreft ‘But while my loved ones were fighting the continuous war back in the city/ I was entering a new one/ A war that was based on apartheid and discrimination’. Deze woorden zijn eigenlijk programmatisch voor het nummer dat volgt. In dat nummer citeert Lamar de roman The Color Purple van Alice Walker. Het gaat maar om één zinnetje, maar dat zinnetje is veelbetekenend.

Kendrick Lamar – Alright

Alls my life I has to fight, nigga
Alls my life I...
Hard times like, "God!"
Bad trips like, "Yea!"
Nazareth, I'm fucked up
Homie you fucked up
But if God got us
Then we gon' be alright

Nigga, we gon' be alright
Nigga, we gon' be alright
We gon' be alright
Do you hear me, do you feel me? We gon' be alright
Nigga, we gon' be alright
Huh? We gon' be alright
Nigga, we gon' be alright
Do you hear me, do you feel me? We gon' be alright

Uh, and when I wake up
I recognize you're lookin' at me for the pay cut
But homicide be lookin' at you from the face down
What Mac-11 even boom with the bass down
Schemin', and let me tell you 'bout my life
Painkillers only put me in the twilight
Where pretty pussy and Benjamin is the highlight
Now tell my momma I love her but this what I like, Lord knows
20 of 'em in my Chevy, tell 'em all to come and get me
Reapin' everything I sow, so my karma come
And heaven no preliminary hearing, so my record
I'm a motherfuckin' gangster in silence for the record
Tell the world I know it's too late
Boys and girls, I think I gone cray
Drown inside my vices all day
Won't you please believe when I say

Wouldn't you know
We been hurt, been down before
Nigga, when our pride was low
Lookin' at the world like, "Where do we go?"
Nigga, and we hate po-po
Wanna kill us dead in the street fo sho
Nigga, I'm at the preacher's door
My knees gettin' weak, and my gun might blow
But we gon' be alright

Nigga, we gon' be alright (etc.)

What you want, you a house, you a car?
40 acres and a mule, a piano, a guitar?
Anything, see my name is Lucy, I'm your dog
Motherfucker, you can live at the mall
I can see the evil, I can tell it, I know it's illegal
I don't think about it, I deposit every little zero
Thinkin' of my partner, put the candy, paint it on the Regal
Diggin' in my pocket, ain't a profit big enough to feed you
Everyday my logic, get another dollar just to keep you
In the presence of your chico... ah!
I don't talk about it, be about it, everyday I sequel
If I got it then you know you got it, heaven, I can reach you
Pet dog, pet dog, pet dog, my dog, that's all
Pick back and chat, I trap the back for y'all
I rap, I black on track so rest assured
My rights, my wrongs; I write 'til I'm right with God

Nigga, we gon' be alright (etc.)

I keep my head up high
I cross my heart and hope to die
Lovin' me is complicated
Too afraid, a lot of changes
I'm alright, and you're a favorite
Dark nights in my prayers

Alice Walker – The Color Purple

You told Harpo to beat me, she said.
No I didn't, I said.
Don't lie, she said.
I didn't mean it, I said.
Then what you say it for? she ast.
She standing there looking me straight in the eye. She look tired and her jaws full of air.
I say it cause I'm a fool, I say. I say it cause I'm jealous of you. I say it cause you do what I can't.
What that? she say.
Fight. I say.
She stand there a long time, like what I said took the wind out her jaws. She mad before, sad now.
She say. All my life I had to fight. I had to fight my daddy. I had to fight my brothers. I had to fight my cousins and my uncles. A girl child ain't safe in a family of men. But I never thought I'd have to fight in my own house. She let out her breath. I loves Harpo, she say. God knows I do. But I'll kill him dead before I let him beat me. Now if you want a dead son- in-law you just keep on advising him like you doing. She put her hand on her hip. I used to hunt game with a bow and arrow, she say.

Alice Walker reageerde overigens positief op het nummer van Lamar:

In The Color Purple is de veertienjarige Celie aan het woord. Zij vertelt haar treurige levensverhaal in korte hoofdstukken, die steeds de vorm hebben van een brief aan God (eigenlijk een soort gebed). Elk hoofdstuk begint dan ook met de aanhef ‘Dear God’.

Celie wordt stelselmatig verkracht en mishandeld door haar vader (en krijgt zelfs kinderen van hem, die van haar weg worden genomen). Vervolgens wordt ze uitgehuwelijkt aan ene ‘Mister’, een oudere weduwnaar, die haar opnieuw aan vernederingen onderwerpt. Ook zijn kinderen tonen aanvankelijk weinig respect voor haar. Een van die kinderen, Harpo, krijgt dan een relatie met Sofia, een vrouw die – in tegenstelling tot Celie – weerwoord biedt en zich niet laat mishandelen. Dat leidt ertoe dat Celie hem (haar stiefzoon) adviseert om haar te slaan. Sofia vecht terug.

In de hierboven geciteerde passage gaat Sofia verhaal halen bij de vertelster. Het is een aangrijpende passage, die in de verfilming van het boek (met een jonge Oprah Winfrey als Sofia en Whoopi Goldberg als Celie) grote indruk maakt:

Kendrick Lamar gebruikt in zijn songtekst één zin uit de roman, die hij bovendien wat verbastert. Dat past enerzijds bij de straatcultuur van Lamar, maar eigenlijk ook wonderwel bij de roman. Walker gebruikt daarin de taalfouten van haar hoofdpersonage als een uiterst effectief stijlmiddel. Celie is ongeschoold en schrijft een soort spreektaal. Wie het boek leest, hóórt haar bijna praten.

Het is een zin waaruit strijdbaarheid spreekt, maar ook reflectie. Het is geen verzuchting van de hoofdpersoon en ook geen aanklacht tegen degene die mishandelt, misbruikt, verkracht. Sofia somt namelijk niet alleen op tegen wie ze heeft moeten strijden in haar leven, ze voegt eraan toe dat ze niet had verwacht ooit te hoeven strijden in haar eigen huis, met haar eigen man. Zij heeft zich ontworsteld aan haar juk. Zij is de rups die zich ontpopt heeft tot vlinder en ze laat zich haar vrijheid niet ontnemen.

In The Color Purple blijft Celie zich wenden tot God. Die correspondentie is echter eenrichtingsverkeer. In ‘Alright’ krijgt de spreker wel antwoord. Het eerste couplet eindigt met de hoopvolle woorden ‘Homie you fucked up/ But if God got us/ Then we gon' be alright’. Het refrein wordt dan gezongen door Pharrell Williams: geen God, maar het komt in de buurt. Hij heeft hoopvolle woorden: ‘Nigga, we gon' be alright’.