‘Of er in de toekomst ware liefde mogelijk zal zijn tussen mens en android, weet ik niet’

Hoe iemand vandaag mijn fiets op z’n kop tegen de gevel had zien staan en besloot de ketting – die eraf lag – er weer op te leggen. Zomaar. Zonder daarvoor gezien of bedankt te hoeven worden. Puur uit aardigheid. Het moet iemand uit mijn straat zijn geweest. Of een toevallige voorbijganger.

Hoe groot en hartverwarmend het effect van zo’n gebaar was, merkte ik nu, al fietsend door de stad, op weg naar mijn slapende moeder en dochters. Hier gaat dus het héle leven om, dacht ik.

Ik was naar de sciencefiction-voorstelling ‘Brave New World 2.0’ geweest van het Noord Nederlands Toneel. Het ging over androids – zoveel mogelijk vermenselijkte robots – en mensen van vlees en bloed.

Aan empathisch geprogrammeerde robots zullen we niet ontkomen, geloof ik. Of er in de toekomst ware liefde mogelijk zal zijn tussen mens en android, weet ik niet. Maar op het toneel kwam het er heel dichtbij, al bleef het mens zich steeds afvragen of het wel écht was of niet en durfde zij zich maar moeilijk over te geven aan de liefde voor het voorgeprogrammeerde wezen. Maar dat vond ik dus niet iets wat je typisch alleen bij robots hebt.
 

Overlevingsstrategie
Het toekomstvisioen was, wat mij betreft, dan ook niet per se angstaanjagend omdat wij in feite niet zoveel van androids verschillen. We zijn beiden geprogrammeerd. En wat maakt het nou uit door wie we geprogrammeerd zijn? Door onze geschiedenis, een familiesysteem, de omgeving, óf door een programmeur?

Zou ik minder dankbaar zijn als het een passerende robot was geweest die mijn fietsketting erop had gelegd? Een robot die speciaal was ontworpen om aardige dingen te doen voor de mensheid. Of een mens die – als overlevingsstrategie wellicht – geboren was om aardig te zijn voor de hele wereld?

Alle toekomstscenario’s ten spijt, of juist niet ten spijt, of we nu ooit zullen trouwen met robots, of niet. De voorstelling vertelde me uiteindelijk dat het er gewoon om ging een beetje aardiger voor elkaar te zijn. Waar het in het leven enkel om draait: écht contact en liefde. Het is niet zo dat deze boodschap volslagen nieuw voor me was. Maar ik heb nu het gevoel dat die niet vaak genoeg herhaald kan worden. En dat allemaal door een fietsketting.

Deze column is eerder verschenen in Trouw.