Pop en literatuur (71): The Doors en Aldous Huxley

‘There are things known and things unknown and in between are The Doors’ zou Jim Morrison gezegd hebben, als verklaring voor de naam van de band waarvan hij de voorman was. Anderen schrijven het citaat toe aan de dichter William Blake en weer anderen voeren Aldous Huxley op als bron. Hoe zit het nu echt?

De waarheid is: we weten het niet, maar naar alle waarschijnlijkheid hebben ze het geen van drieën gezegd. De oneliner lijkt afkomstig van Ray Manzarek, de toetsenist van de band. Althans, die heeft in 1967 in een interview gezegd: ‘There are things you know about, and things you don’t, the known and the unknown, and in between are the doors—that’s us.’ Die uitspraak is later waarschijnlijk wat gepolijst en vervolgens toegeschreven aan Jim Morrison.

Maar wat hebben Blake en Huxley er dan mee te maken? Het is heel goed denkbaar dat die wel degelijk verantwoordelijk zijn voor de naam van de band. Huxley experimenteerde in de jaren 50 met drugs, met name mescaline en legde zijn ervaringen vast in een boek met de titel The Doors of Perception. En die titel ontleende hij op zijn beurt inderdaad weer aan Blake, om precies te zijn aan het gedicht ‘The Marriage of Heaven and Hell’, waar hij schrijft:

If the doors of perception were cleansed every thing would appear to man as it is: Infinite. For man has closed himself up, till he sees all things thro' narrow chinks of his cavern.

De deuren van de perceptie, van de waarneming, moeten worden gereinigd om de dingen in hun werkelijke, oneindige staat te kunnen zien, meent Blake. Volgens Huxley (en mogelijk ook volgens Blake) zijn daar geestverruimende middelen voor nodig. Zie daar de link naar Jim Morrison. Die stond immers bekend om zijn excessieve gebruik van drank en drugs en werd daardoor – na Brian Jones, Jimi Hendrix en Janis Joplin – het vierde lid van de ‘27 club’, het beruchte gezelschap van rocksterren die niet ouder werden dan 27 jaar.

In het nummer ‘Break On Through’ van het debuutalbum The Doors, lijkt het ook te gaan over die  ‘doors of perception’ al krijg je de indruk dat die niet gereinigd hoeven te worden, maar met geweld worden ingebeukt. De tekst zinspeelt op drugsgebruik en het effect ervan. De duidelijkste toespeling is ‘she gets high’, al is dat laatste woord geschrapt in de tekst voor de studio-opname. Bij optredens werd het wel gewoon gezongen.

The Doors of Perception begint als een vrij zakelijke, bijna klinische beschrijving van de effecten van mescaline. Na een zeer beknopt overzicht van het onderzoek naar de werking van mescaline vertelt Huxley hoe hij zelf in de lente van 1953 voor het eerst kennismaakte met de hallucinogene drug. Die ervaring is anders dan hij zich had voorgesteld:

From what I had read of the mescalin experience I was convinced in advance that the drug would admit me, at least for a few hours, into the kind of inner world described by Blake and AE. But what I had expected did not happen.

Hij wijt dit aan zijn eigen persoonlijkheid. Hij is, zegt hij, ‘a poor visualizer’. Hij ziet vormen en lichtverschijnselen, maar zeker geen visioenen. Hij blijft helder denken, merkt dat zijn zintuiglijke indrukken sterker zijn en dat hij tegelijkertijd geen behoefte voelt om te handelen: ‘it just is’. De tekst van ‘Break On Through’ en de opzwepende muziek van het nummer spoort niet erg met de verslaglegging van Huxley. Het nummer roept op om door te breken naar die andere kant. Precies datgene wat Huxley niet heeft ervaren.

Maar The Doors of Perception gaat verder. Na een reeks bespiegelingen over de aard van zijn ervaringen transformeert Huxley’s tekst meer en meer tot een pamflet. Hij stelt vast dat mensen altijd gezocht hebben naar ‘Doors in the Wall’ (een term die hij overigens niet ontleend aan William Blake, maar aan H.G. Wells), in de vorm van religie, kunst, dans, drank en drugs. Hij houdt een pleidooi voor synthetische drugs als alternatief voor alcohol en tabak, met al hun schadelijke gevolgen.

Het is dit pleidooi dat het meest aan lijkt te sluiten bij de geest van Jim Morrison en The Doors, al moet gezegd worden dat Morrison er geen borrel minder om dronk en ook graag een sigaretje opstak.