Wezenloos

De internationale trein kwam vanuit Frankfurt en was zojuist de grens overgestoken om door te rijden naar Amsterdam. Zoals bijna overal kwam er buitengewoon zelfverzekerd douanepersoneel aan boord. Mij lieten ze links liggen, ze keken me niet eens aan. Maar om mij heen zaten veel mensen die misschien uit Arabische landen kwamen. Zij werden stuk voor stuk gecontroleerd en onderworpen aan pseudofilosofische vragen als: waar gaat u heen, waar komt u vandaan, wat zit er in uw koffer? De man naast me sprak hakkelend Engels.

Onderwijl kwam er een Nederlandse conductrice voorbij die laconiek zei: ‘Er stonden rokers op het perron, die krijgen een boete van ons, of doen jullie daar óók wat aan?’ Het klonk alsof ze zei: die varkentjes moeten gewassen worden, het maakt me eigenlijk niet zoveel uit door wie.

Mijn buurman werd meegenomen de gang op door het douanepersoneel. Ik vreesde voor hem. Op mijn tafeltje lag de Volkskrant van vandaag, wellicht werd ik daarom niet gecontroleerd. Desondanks had ik de krant misschien beter af kunnen geven. In het boek De nieuwe odyssee doet Patrick Kingsley voor The Guardian verslag van de vluchtelingencrisis. Hij schrijft onder andere over Hasem, die met een bootje in Zuid-Europa aankomt. Wanneer hij zijn vingerafdrukken afgeeft in het land van aankomst, dient hij daar ook asiel aan te vragen. Maar Hasem wil naar Zweden. Angstig maar doelgericht reist hij per trein door Europa. Kingsley reist met hem mee en kijkt toe. Voor vertrek scheerde Hasem zich, kocht nette kleding en een krant van het land waar hij doorheen ging reizen. Als hij de Frans-Duitse grens oversteekt komen er controleurs de trein in. Hij doet alsof hij in een Süddeutsche Zeitung leest, wordt overgeslagen en haalt opgelucht adem.  

Kingsley heeft zich afzijdig gehouden tijdens de reis naar Zweden om zijn journalistieke onafhankelijk te bewaken: Kingsley hielp Hasem niet met de juiste trein nemen of een treinkaartje te kopen. Mocht ik in een dergelijke situatie belanden zal ik hopelijk de loyaliteit voor het verhaal laten varen. De journalist mag dan veinzen dat hij met zijn werk indirect het onrecht bestrijdt, maar hoeveel is dat waard als je jezelf daarvoor niet eens in de strijd gooit?

De man die was meegenomen keerde met gebogen schouders terug in mijn coupé. Hij leek weer een paar illusies armer. De rest van de reis staarde hij wezenloos uit het raam.