Pop en literatuur (86): The Rolling Stones en D.H. Lawrence

Een lief, ingetogen liedje van de – toen nog jonge – Stones. Mick Jagger paradeert niet hysterisch als een pauw met opgetrokken staart en afgemeten bewegingen over het podium, maar zit stilletjes en braaf als een ideale schoonzoon (misschien moet ik zeggen als een koorknaap) en zingt een onschuldig liefdesliedje. Keith Richards tokkelt wat op zijn gitaar en Brian Jones bespeelt de dulcimer, waarmee hij het liedje een heel eigen signatuur geeft. Een beetje middeleeuws, zou je kunnen zeggen. Het tafereeltje past zo in een kostuumdrama, ook vanwege het archaïsche Engels. Bijna alsof je Shakespeare aan het lezen bent…

Maar wie is deze Lady Jane? De meningen daarover lopen uiteen. De eerste kandidaat die we kunnen noemen is Jane Ormsby-Gore, een van Mick Jaggers vele liefjes uit die dagen. Ze was een dame van stand, die tegelijkertijd in het milieu van The Beatles en de Stones bivakkeerde. Ze was een stijl-icoon en experimenteerde in die tijd volop met klassieke, Victoriaanse kleding, gecombineerd met spijkerbroeken andere eigentijdse kleding. Het zou kunnen dat zij model heeft gestaan voor de Lady Jane in dit liedje, maar er zijn andere kandidaten.

De plechtige toon van het liedje en het archaïsche Engels zetten sommige luisteraars al snel op een heel ander spoor. Het nummer zou heel goed kunnen gaan over de vele vrouwen van Henry VIII, in het bijzonder over Jane Seymour. Henry huwde Jane nadat hij haar voorgangster, Anna Boleyn, had laten onthoofden. Voilà, daar is meteen een kandidate voor ‘Lady Anne’, die in het nummer ook voorbijkomt. Als we dan ook nog weten dat Henry naast zijn zes huwelijken een affaire had met de zus van Anna Boleyn, genaamd Maria, met wie hij nooit trouwde, maar bij wie hij mogelijk wel kinderen had, dan is ook de figuur van ‘Marie’ verklaard.

De ‘ik’ in het liedje moet afscheid nemen van Lady Anne. ‘Your time has come, my love’ krijgt wel een dubbele betekenis in die context, want het gaat hier niet om een gewone break-up, maar om een onthoofding. De ‘ik’ gaat nu zijn woord geven aan een andere vrouw, Jane. Marie krijgt hetzelfde te horen. Hun tijd is op, want: ‘wedlock is nigh’. Dat gaat niet over een echtverbintenis met Marie, dat moge duidelijk zijn.

De puzzelstukjes vallen op hun plaats. Moeten we nog verder zoeken? Het liedje is, hoe zoet het ook mag klinken, in feite een keiharde afrekening met exen, om ruimte te maken voor een nieuwe geliefde. Toch zijn er ook nog wel andere theorieën over de identiteit van Jane.

In de jaren 60 was het mode om cryptische verwijzingen naar drugs op te nemen in liedjes. Denk aan het bekende ‘Lucy in the Sky with Diamonds’ van The Beatles, dat volgens velen een nogal opzichtige knipoog is naar LSD. Of denk aan een nummer als ‘White Rabbit’ van Jefferson Airplane (nummer 44 uit de serie Pop en literatuur), waar met behulp van verwijzingen naar Alice in Wonderland het gebruik van geestverruimende middelen werd gethematiseerd. In dat licht kunnen ‘Marie’ en ‘Jane’ samen ineens ‘Marihuana’ vormen. En dan kan Lady Anne codetaal zijn voor amfetamine.

Maar er is nog een kandidaat… ‘Lady Jane’ komt ook voor in Lady Chatterley’s Lover, de bekende schandaalroman van D.H. Lawrence. Dat boek uit 1928, over de buitenechtelijke relatie van een aristocratische dame met een arbeider, was geruime tijd verboden in Engeland, maar sinds 1960 was het op de markt. In dit boek is Lady Jane niet een personage, maar een eufemisme voor het vrouwelijk geslachtsdeel:

Dost want my lady Jane? Tha's dipped me in again, tha hast. Ay, an' tha comes up smilin'.--Ax 'er then! Ax lady Jane! Say: Lift up your heads, O ye gates, that the king of glory may come in. Ay, th' cheek on thee! Cunt, that's what tha're after. Tell lady Jane tha wants cunt.

Het brave koorknaapje Mick Jagger is ineens een stuk ondeugender: ‘On bended knees, my love/ I pledge myself to Lady Jane’ wordt ineens een Victoriaanse beschrijving van beffen. Het spelletje om op deze manier over geslachtsorganen te praten is typisch voor D.H. Lawrence’s roman, maar het lijkt erop dat Jagger er ook plezier in heeft. Alleen blijft dan een beetje de vraag wie bedoeld worden met Lady Anne en Marie… Iemand een idee?