Tragedie

Vlak voor ik naar bed ging had ik nog even naar Femke Halsema bij Op1 gekeken en daarna had ik héél eventjes Twitter open geklikt. Kortom, ik kon de slaap niet vatten. Er woelde iets in mij, iets dat het midden hield tussen woede, verdriet en moedeloosheid. Dat heb ik altijd wanneer er iets gebeurt in de publieke arena wat zich heel eenvoudig laat misbruiken door vrijwel iedereen, omdat je bij voorbaat al weet hoe het schijndebat zich zal ontwikkelen en dat wanneer de rook is opgetrokken, er niets veranderd zal zijn – behalve dan dat de loopgraven nog wat dieper uitgegraven zullen zijn. 

Waar ik het langst op bleef kauwen waren evenwel niet alle voorspelbare opportunistische reacties van politieke tegenstanders van Femke Halsema en ook niet de emo-uitingen van alle mensen die – na eerder bondscoach-in-bijberoep te zijn geweest, en zich recentelijk te hebben omgeschoold tot amateur-viroloog – nu plots over bovengemiddelde kennis van crowdcontrol bleken te beschikken. Maar wel op een tweet van Bas Heijne die bij een foto van de demonstratie op de Dam schreef: ‘Dit valt politiek niet uit te leggen.’ Ondertussen heeft hij die tweet verwijderd. Heel goed van hem want wat een non-opmerking is dat toch, je leest ‘m vaker. Wat is dat, iets ‘politiek’ niet kunnen uitleggen? Het suggereert dat er een andere manier is waarop het wél uit te leggen valt, alleen politiek niet. Op welke andere manier dan wel? De menselijke manier misschien? De manier die rekening houdt met het feit dat daar duizenden woedende en moe getergde mensen stonden die gebruik maakten van hun grondwettelijk recht en dat dit grondwettelijk recht niet kan worden aangetast door een virus en ook niet door de pijn en de woede van duizenden andere mensen, hoe terecht dié pijn en dié woede óók is. Maar op welke manier is die menselijke benadering dan niet ‘politiek’? Hoe kan een genuanceerde benadering van de werkelijkheid niet politiek zijn? Het is juist wat politiek moét doen: de complexiteit van de werkelijkheid vormgeven in een beleid dat met iedereen rekening houdt. Ik snak naar politiek die de tragedie die de werkelijkheid maar al te vaak is, erkent. 

En een tragedie is wat er ontstaat wanneer twee of meer zaken die an sich legitiem zijn tegelijkertijd onverzoenbaar met elkaar blijken. Wie in deze kwestie diepgeworteld racisme gaat vergelijken met zij die met gevaar voor eigen leven in de zorg hebben gewerkt de voorbije maanden, of zij die naasten hebben verloren, of zij die hun onderneming moesten sluiten, of zij die hun oma niet mochten bezoeken, slaat de plank volledig mis. Het is niet óf corona bestrijden óf racisme bestrijden. Beide dienen te gebeuren. Gisteren bleken ze onverzoenbaar met elkaar. Dat maakt beide kwesties niet minder urgent of legitiem. Ze bestaan allebei, je kan tegen slachtoffers van racisme niet zeggen ‘nu even niet’, net zomin als je dat tegen slachtoffers van corona kan zeggen. Dat is lastig, ingewikkeld, pijnlijk en maakt mensen kwaad. Begrijpelijk. Maar niemand heeft gelijk.

Van ‘gewone mensen’ kan ik nog wel accepteren dat hun reacties emotioneel zijn, dat hun particuliere situatie hen het zicht ontneemt op het totale plaatje. Maar al die schaamteloze oneliners van politici en opiniemakers die nu munt proberen te slaan uit de situatie. Holy shit zeg, wat een armoede, wat een voorspelbaarheid. Daar werd ik dus zo woedend, zo verdrietig en zo moedeloos van dat ik de slaap niet kon vatten, en nog een uurtje of wat lag te luisteren naar de ademhaling van mijn vrouw totdat ik zelf ook enigszins tot rust was gekomen, zij het in de wetenschap dat dit dus nooit meer zal veranderen, dat we nu in een wereld leven waarin iedereen altijd maar gelijk wil hebben, en het liefst op zo simplistisch mogelijke wijze. (Ik ben overigens, wel benieuwd naar de mening van Jort Kelder in deze – u weet wel, de man die vindt dat we uw mollige oma gewoon dood mogen laten gaan ter meerdere eer en glorie van de economie en de hele coronacrisis bagatelliseerde als een massapsychose. Hij zal wel erg voor deze demonstratie geweest zijn, allemaal jonge mensen met mondkapjes in de open lucht, precies wat Jort graag wilde, behalve dan dat deze mensen niets consumeerden. Dat was jammer, maar dat komt vast nog wel.)

Afijn. Dit alles betekent verder natuurlijk niet dat de social media-analisten van de Gemeente Amsterdam niet allemaal op bijscholingscursus moeten; zij waren blijkbaar de enigen die niet doorhadden dat er veel mensen naar de Dam zouden trekken. En dit alles betekent verder ook niet dat er gisteren niet mogelijk een superspreader event plaats vond. Maar hoe ontwrichtend corona ook is, er zullen ook gewoon andere dingen blijven gebeuren, niet iedereen lijkt dat door te hebben, je kan de werkelijkheid niet uitzetten omdat je toevallig even een virus te bestrijden hebt. Er zal racisme zijn, er zal homofobie zijn, er zal een economische crisis zijn, er zal aanhoudende droogte zijn, er zal moord en doodslag zijn, en ook leuke dingen, en er zullen ook nog tal van andere zaken gebeuren die nu niet te voorzien zijn. Allemaal tijdens corona. Elke politicus of opiniemaker die deze complexe werkelijkheid weet terug te brengen tot een oneliner of een column van 400 woorden is ofwel geniaal ofwel een complete idioot.

Een conclusie die me weinig voldoening gaf, toegegeven, maar die ik wel even op moest schrijven, eerst in gedachten, en toen hier, en die verder gelukkig afwezig bleef in de diepe, droomloze slaap waarin ik uiteindelijk alsnog enige uurtjes mocht vertoeven.

Ivo Victoria publiceerde deze column eerder op zijn eigen website.