Wurm bei Mutti

Ik ben een ‘One Minute Sculpture’ van Erwin Wurm, heet Der Idiot en sta in de Berlinische Galerie.

In tegenstelling tot de gebruikelijke gedragscodes in een museum, word je bij deze tentoonstelling uitgenodigd, ja, aangemoedigd zelfs, de kunstwerken aan te raken, vast te houden en te fotograferen. Verdeeld over de ruimte staan kleine, witte blokken. Op ieder van deze podiumpjes ligt een voorwerp. Volg je de aanwijzingen van de Oostenrijkse kunstenaar Erwin Wurm (1954), kun je als bezoeker voor één minuut een levende sculptuur vormen met een stoel, een fles wc-eend, tennisballen of een koelkast.

Naast de ‘One Minute Sculptures’ heeft Wurm zijn ouderlijk huis zo gedetailleerd mogelijk nagebouwd. Dit ‘Narrow House’ heeft een breedte van 1,10 meter en bestaat uit een woon-, bad-, en slaapkamer in jaren 70 kleuren en met aan de smalle afmeting aangepaste meubels.

Ook dit kunstwerk mag de bezoeker betreden, waardoor de verplichtingen die vaak gepaard gaan met een bezoek aan het ouderlijk huis en de bekrompenheid van het leven in de provincie (Wurm groeide op in een klein dorp) fysiek voelbaar worden.

 

Aanvankelijk leiden deze interactieve kunstwerken tot lacherigheid en ongemak. In het ‘Narrow House’ is het bijna onmogelijk om andere bezoekers niet aan te raken en als ‘One Minute Sculpture’ stel je jezelf tentoon. Wurm benadrukt de humor in zijn werk ook met de aanwijzingen bij de sculpturen‚Tief einatmen“ Tief einatmen, Luft halten und an Spinoza's Freien Willen denken.” en met de ironische titel van de tentoonstelling: Erwin Wurm. Bei Mutti.

Toch gaat het werk verder dan lolligheid. Het draait om vervreemding. Wurm stelt het menselijk lichaam en de relatie van dat lichaam tot alledaagse voorwerpen en de ruimte centraal en laat daarbij zien hoe bepalend onze omgang met objecten is voor onze kijk op de wereld.

In een interview vertelt Wurm dat zijn sculpturen de tragisch-komische mens verbeelden, die probeert het leven te beheersen, maar daar niet in slaagt. Hij wil het spel tussen vrijheid en zelfbeschikking enerzijds en maatschappelijke en fysieke beperkingen anderzijds laten zien.

Voor mij gaat Wurms kunst over het verruimen van onze blik en het doorbreken van onze gewoontes en over de bevrijdende werking daarvan. We kunnen de wereld niet beheersen, maar wel degelijk veranderen, aanpassen, vormgeven.

Kan een verandering in onze fysieke omgang met voorwerpen bijdragen aan een verandering in ons denken? Hoe bepalend is de ruimte waarin we ons bevinden voor onze gemoedstoestand en in hoeverre draagt lichamelijke gewenning bij aan mentale starheid?

Mocht u zich binnenkort bij een slepende vergadering of langdradig etentje bevinden, probeer dan eens uw stoel als een trui aan te trekken. Wat het precies oplevert, kan ik u niet zeggen, maar de avond verloopt gegarandeerd anders dan verwacht…

PS: Voor wie plannen heeft naar Berlijn te gaan: Erwin Wurm. Bei Mutti. t/m 22 augustus 2016 in de Berlinische Galerie (de vaste tentoonstelling is ook zeer de moeite waard!).