Van de Grexit naar de Brexit
De woorden van de BBC presentator op de vrijdagochtend na het Brexit-referendum dreunen nog na. Het was 4.40 uur en ik was meteen klaarwakker. Vanaf dat moment hebben wij met de NOS-ploeg in Londen non stop doorgewerkt. Nu dus weer terug naar huis. In een laatste, wat afwezige, blik op Twitter voordat mijn telefoon uit moet popt de hashtag #Greece op. Het blijkt precies een jaar geleden dat de Griekse banken dicht gingen. Ik zie weer die lange rij met zwijgende mensen voor me die vlak voor middernacht hun laatste geld uit de pinautomaat trokken. De chaos die volgde, de woedende bejaarden die niet meer bij hun pensioen konden, de kapper die geen enkele klant meer kreeg. Toch stemden de Grieken een kleine week later in hún referendum massaal tegen nieuwe bezuinigingseisen uit Europa. Ondanks de dreigende Grexit, het gedwongen vertrek van Griekenland uit de eurozone. Een jaar later zijn het de Britten die zich tegen Europa keren.
Ik heb de afgelopen weken in Yorkshire en Londen wel eens het gevoel gehad dat ik voor de tweede keer in dezelfde film zat. 'I want OUT,' schreeuwde een vrouw triomfantelijk in de camera. 'We need to take back our control.' Het was een echo van het Griekse oxi! - nee! - van een jaar eerder. Na zes jaar van diepe economische crisis waren de Grieken de bemoeienis uit Brussel zat. En dan de peilingen die er in beide gevallen volstrekt naast zaten waardoor de schok van de uitslag nog groter werd. De Griekse ja-stemmers, die vlak voor het referendum nog vol vertrouwen met Europese vlaggen voor het parlement hadden staan zwaaien, waren totaal overrompeld. 'Een regelrechte ramp voor Griekenland,' fluisterde een accountant ontsteld. Een jaar later reageerde een Britse bankier net zo geschokt. 'Ik voel me misselijk,' zei hij in tranen. 'Ik kan het niet bevatten.'
Iedereen weet hoe het afliep in Griekenland. Een week na het ferme 'Nee' van de Grieken, ging de voorman van het Nee-kamp akkoord met nóg zwaardere bezuinigingen. Premier Tsipras had zijn volk een onmogelijke belofte gedaan. De euro houden zonder de strikte Europese begrotingsregels, dat kon simpelweg niet. In plaats daarvan ging de belasting verder omhoog en kreeg de Griekse economie een nieuwe klap te verduren. Nog altijd kunnen de Grieken niet meer dan 60 euro per dag pinnen. Maar de Grexit was afgewend. Wie weet hoe het land er nu had voorgestaan als de uitslag van het Griekse referendum gerespecteerd was.
Hoe het met het Verengd Koninkrijk verder gaat is nog volstrekt ongewis. 'Brexit is Brexit,' zegt de conservatieve regering nu. Maar is de Britse kiezers niet net zo goed een onmogelijke belofte gedaan? Geen vrij verkeer van mensen, maar wél volledige toegang tot de Europese markt; daar gaat de rest van de Europese Unie nooit mee akkoord. Het zou me niets verbazen als de winnaars van het Britse referendum zich straks net zo bedrogen voelen als de Grieken.
Eva Wiessing (1964) is verslaggever economie bij het NOS Journaal. Toen de euro in gevaar kwam, was ze regelmatig in Griekenland om de hectische gebeurtenissen te verslaan en op zoek te gaan naar de oorzaken. In mei publiceerde ze samen met Conny Keessen Worstelen aan de rand van Europa, een actueel en realistisch boek over de Griekse crisis en een land in verandering.
