Beautiful loser
Hoe mooi sommige spelers ook juichen, hoe prachtig vreugdetranen ook kunnen zijn, ik heb altijd de voorkeur gegeven aan het verdriet van verliezers. De speler die verslagen op de grond ligt na de gemiste strafschop, de ontroostbare olympiër die vier jaar werken aan een droom ziet eindigen in het uiteenspatten ervan, teamgenoten die elkaar troostend in de armen vallen, het zijn beelden die mij door merg en been gaan.
Op een of andere manier is het makkelijker om je te identificeren met iemands ontgoocheling dan met iemands euforie. Of misschien geldt dat alleen voor mij omdat ik zelf altijd meer verloren heb dan dat ik gewonnen heb.
Afgelopen week diende zich weer zo’n prachtige verliezer aan. Jan Groenendijk verloor het wereldkampioenschap dammen van Roel Boomstra. De achtste partij, gespeeld in de Eerste Kamer, was een cruciale. Ergens beging Groenendijk – in het nauw gedreven door tijdnood – een kapitale blunder in een wedstrijd die minstens als remise had moeten eindigen. Niet veel later geeft hij zich gewonnen. Wat dan volgt is aangrijpend.
De Dambond had de strijd om de wereldtitel aangegrepen om de sport wat te ontdoen van het stoffige imago dat er al sinds jaar en dag aan kleeft. Twee jonge Nederlanders die tegen elkaar strijden om de wereldtitel (waardoor die titel sowieso voor het eerst sinds 1984 weer in Nederlandse handen zou komen) leek de ideale aanleiding voor een charmeoffensief. De sponsors, platenlabel Top Notch en Young Capital, haalden alles uit de kast. Op foto’s dragen de twee dammers zwarte hooded sweaters en er werd een filmpje gemaakt waarin de twee rivalen aan het publiek worden voorgesteld, alsof het niet om een potje dammen maar om een straatgevecht ging. De twee trokken langs scholen, in het kielzog van rapper Ronnie Flex om jonge kinderen warm te maken voor denksport.
Hoe goedbedoeld en dapper ook, het leek een weinig kansrijke campagne. Dammen is niet hip. Het heeft niet de uitstraling van kickboksen, voetbal of Formule 1. Het kan als kijkspektakel niet eens tippen aan darten. Maar toch… in nog geen vier minuten tijd maakte Jan Groenendijk iets los wat met geen campagne te bereiken is. Hij deed dat niet met hippe teksten, een hooded sweater of Ronnie Flex aan zijn zijde, maar alleen met de emotie van de sportman die weet dat hij gefaald heeft en dat hij het aan niemand kan wijten, behalve aan zichzelf.
Alles is raak. De onwilligheid waarmee hij zijn handtekening zet onder de uitslag, de official die het bordje neerzet met 2-0 (en heel wrang het bordje met 0-2 erachter zet). De vertwijfeling waarmee Groenendijk zijn gezicht in zijn handen begraaft, het wegwerpgebaar, de tranen, het krabben aan zijn achterhoofd, de mensen om hem heen die op eerbiedige afstand blijven en hem alleen laten met zijn verdriet, anderen die vertrekken. En dan, de aarzeling bij het opstaan, alsof hij zich los moet scheuren van het speelbord waar hij zojuist de wereldtitel heeft vergooid, het weggrissen van de pennen en tot slot de aftocht.
Dit is het mooiste sportmoment van 2016. Vier minuten. Een gedicht in bewegende beelden.
