Contactdier

Nadat ik de jongste naar school gebracht had, ging ik koffiedrinken bij mijn voormalige buurvrouw, buurman en ook een vriendin schoof aan.
Door het raam zag ik de voordeur van mijn voormalige huis, waar mijn gezin de helft van de week nog woonde. Zonder mij.
We namen alles door wat doorgenomen diende te worden. We begonnen als vanouds met de klimaatcrisis, onze kinderen, en spraken daarna heel erg lang over relaties. Hoe stond alles ervoor met iedereen?
Beroerd natuurlijk.
Met de lange relaties om ons heen was het sukkelen geblazen. Je kunt ook niet echt anders verwachten als je al een jaar of twintig bij elkaar bent, als je kinderen stilaan beginnen te puberen en je zelf in de leeftijd komt waarin het nu of nooit lijkt te zijn en je nog één mogelijkheid denkt te hebben om het roer definitief om te gooien.
De buurman en de buurvrouw waren nog gewoon een stel. Wat op zichzelf al een hele prestatie is in deze tijd.
Niets lijkt moeilijker dan een prettige relatie onderhouden, of een prettige relatie beginnen, of gewoon contact te hebben.
Mensen zijn relationele wezens, daar wordt nogal vaak op gehamerd. Een mens is een contáctdier. We hebben het nodig.
Ik vraag me af waarom het dan voor iedereen zo problematisch is om echt contact te hebben. Om elkaar echt diep in de oogjes te kijken. Om een fijne relatie met een ander te hebben. Zonder jezelf of de ander geweld aan te doen. Iedereen die ik ken, heeft relatiegedoe.
‘Hoe is het met je nieuwe vlam?’ vroeg ik aan de vriendin.
‘Uit,’ zei ze. Na twee jaar was hij toch geen relatiemateriaal gebleken. Hij was vijftien jaar jonger dan zij en had naast een briljante geest en een perfect lichaam ook een psychiatrische aandoening die te veel van haar gevergd had. Ze had al drie kinderen. Zij had van deze relatie geleerd dat ze meteen na haar huwelijk wéér in een zorgende rol was geschoten, en hij moest nu echt gaan leren op zichzelf te staan, zich niet aan een moederfiguur vast te klampen.
Ik vertelde dat ik de dag ervoor een soort relatietherapiesessie had ondergaan met M.
‘En je hebt niets eens een relatie!’ Mijn buurvrouw zette de derde espresso voor me neer. ‘En al wel therapie!’
‘Je kunt er niet vroeg genoeg bij zijn,’ zei ik.
Ik was met M. meegegaan naar zijn therapeute in Nijmegen. Het ging daar volgens de beproefde methode van de familieopstellingen.
We moesten eerst ons eigen gezin van herkomst neerzetten in blokjes. Elke familielid een blokje. Hoe positioneer je ze ten opzichte van elkaar?
In het ene kamertje was ik de blokjes aan het neerzetten, en M in het andere kamertje. Even later keken M. en zijn therapeute naar hoe ik mijn blokjes had neergezet.
‘Wat zie je?’ vroeg de therapeute. ‘Welk beeld? Als je één woord mag noemen?’
Ik zag vier losse blokjes. ‘Verdeeldheid?’ zei ik.
‘Dat is een mooi woord,’ zei ze.
De vier blokjes die M had neergezet voor zijn familie stonden bijkans bovenop elkaar, de neuzen raakten elkaar. Het enige juiste woord daarvoor was: ‘verstikking.’  Dat hoefden we niet eens hardop te benoemen.
Deze twee beelden waren volgens de therapeute de blauwdrukken waarbij wij ons veilig voelden.  Het was goed als we ons van dit plaatje bewust werden.
‘Deze voorbeelden hebben jullie meegekregen,’ zei ze. ‘Onbewust volg je de patronen van je gezin van herkomst.’
Hij voelde zich dus heel senang als we bovenop elkaars lip zaten, terwijl de therapeute mij duidelijk maakte dat ik mij het meest op mijn gemak voelde als er tenminste een rode zee tussen mij en de ander zat.
De buurman en de buurvrouw wilden het adres weten. 

***

Deze column is eerder gepubliceerd in De Limburger. 
Lees ook Elke Geurts roman Ik nog wel van jou. 
Luister hier naar onze podcast met Elke Geurts over haar roman en scheiding.