Hoe kwam Confrontaties, de debuutroman van Simone Atangana Bekono, tot stand?
*
Mijn moeder verhuisde in de hete zomer van 2018 van het Brabantse dorp waar mijn twee zussen en ik opgegroeid zijn naar de Randstad. Het ruime twee-onder-één-kapshuis waar mijn ouders mijn zussen en mij hadden opgevoed werd verruild voor een appartement in Rijswijk, in de buurt van de zee, ver van haar inmiddels studerende en werkende kinderen. Ik onderbrak mijn worstelingen met allerlei losse flarden tekst voor een autobiografische roman en reisde naar Midden-Brabant af, was genoodzaakt voor langere tijd terug te keren naar mijn geboorteplek om mijn moeder met de verhuizing te helpen. Terwijl we met het hele gezin ons oude leven inpakten, liep ik voor het eerst in lange tijd weer rond in het dorp, fietste langs de boerderijen, het treinspoor, de weilanden en kassen, reed van en naar de stort op het grote industrieterrein. Het was ontwrichtend, de manier waarop het dorp symbool leek te staan voor allerlei thema’s die ik aan probeerde te kaarten in mijn gatenkaas van een manuscript. Ik besefte dat ik tijdens het schrijven aan de roman een gevoel had proberen te vangen, iets onderhuids, dat ik relateerde aan die plek in de Brabantse provincie.
Na mijn moeders verhuizing ging ik weer aan het werk. Ik worstelde verder met de roman, een monsterlijk document waar ik sinds 2016 mee bezig was. Toen 2018 voorbij was en ik op een avond in februari door het bestand van mijn manuscript scrolde, moest ik weer denken aan de zomer, de verhuizing, het dorp. Aan dat gevoel dat ik had tijdens de verhuizing. Ik kon dat gevoel nog steeds geen naam geven (het was niet alléén vervreemding, niet alléén eenzaamheid, dat ik met mijn jeugd daar associeerde), maar, besefte ik, wel een stem. En die stem was van een jonge vrouw, in een kale ruimte. Ze was boos en verdrietig, ze wist alles beter, ze was opgesloten en in de war, ze was intelligent, bot, grofgebekt en moedig. Ze was gevaarlijk. Ze had pijn.
Ik zocht al een tijd naar een goeie invalshoek om te schrijven over die jonge vrouw, over Salomé Atabong, en haar familie in het fictieve dorp waar zij wonen, dat wel en niet op het mijne lijkt. Ik probeerde eerst over mezelf te schrijven, maar ik had fictie nodig om de thema’s die ik wilde uitlichten in deze roman werkelijk aan te kunnen raken. Ik wilde namelijk schrijven over hoe verstikkend het dorpsleven kan zijn, het gevoel altijd ergens buiten te staan, te veel weten en niks kunnen doen, boeken, jong zijn en, natuurlijk, familie.
Salomé is een Nederlands-Kameroens zestienjarig meisje dat in een jeugddetentiecentrum haar straf uitzit voor de zware mishandeling van twee klasgenoten van het categoraal gymnasium in de stad. Hoewel ze geen spijt zegt te hebben van haar daad (ze vond dat de jongens het verdienden gestraft te worden voor hun aanhoudende racistische pesterijen), kost het haar grote moeite om het hoofd koel te houden in haar cel. Haar vader is recentelijk gediagnosticeerd met leverkanker. Haar moeder onderhoudt het gezin. Haar oudere zus Miriam is vooral bezig met zo snel mogelijk weg te zien komen uit het dorp. In het detentiecentrum is Salomés enige vriendin de Eindhovense Marissa, een meisje dat net als Salomé niet geïnteresseerd is in het beteren van haar leven, dat net zo cynisch is over de rehabilitatietechnieken van het detentiecentrum. Salomé gelooft niet in het goede doen, niet in beleefdheid of beloftes. Eigenlijk is ze vooral bezig met niet om de haverklap in woede uitbarsten, zichzelf ervan overtuigen dat ze geen spijt voelt, nadenken over hoe haar leven zo heeft kunnen lopen dat ze nu hier zit. Want ze wil het begrijpen, hoe het zo gelopen is, hoe ze zo cynisch is geworden, zo gewelddadig. En daar heeft ze nu eindelijk tijd voor, hoe verschrikkelijk de omstandigheden ook zijn, hoe wantrouwend ze ook naar haar hulpverleners is. Waar ik bij het schrijven van dit werk dan ook constant naar terugkeerde, was dat wantrouwen, dat verharde, en hoe dit uiteindelijk juist geen stand houdt, hoe het juist iets heel kwetsbaars in iemand verraadt. Salomé is iemand die zich wil onttrekken aan de wereld, maar zoals dat gaat, dringt de wereld zich juist genadeloos aan haar op.
Confrontaties is nu verkrijgbaar.
